Το TikTok είναι μια δημοφιλής φιλική προς το χρήστη πλατφόρμα που διαμοιράζει ελκυστικά βίντεο μικρής διάρκειας με σημαντική επιρροή σε διάφορες πτυχές της ζωής, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής και της δίαιτας. Το διατροφικό περιεχόμενο του TikTok κυμαίνεται από βίντεο συνταγών και προετοιμασία γευμάτων έως προσωπικές μαρτυρίες, οφέλη, συμβουλές διατροφής, διατροφικές προκλήσεις και κριτικές διατροφικών σχημάτων και ενισχύει την αίσθηση κοινότητας και υποστήριξης στους χρήστες που ενδιαφέρονται για τη διατροφή και τη δίαιτα.
Όταν ένα trend κερδίζει έδαφος, μπορεί να εξαπλωθεί γρήγορα μέσω της πλατφόρμας, φτάνοντας σε ένα ευρύ κοινό που αναζητά έμπνευση ή συμβουλές, με μεγάλη πιθανότητα να γίνει viral. Ο αλγόριθμος του TikTok είναι γνωστός για την ικανότητά του να εξατομικεύει το περιεχόμενο για τους χρήστες, δείχνοντάς τους βίντεο που ταιριάζουν με τα ενδιαφέροντά τους.
Αυτό σημαίνει ότι μόλις κάποιος ασχοληθεί με διατροφικό περιεχόμενο, είναι πιο πιθανό να δει παρόμοιο περιεχόμενο, τροφοδοτώντας περαιτέρω την τάση. Παρόλα αυτά, οι περισσότεροι δημιουργοί του TikTok δεν είναι επαγγελματίες διατροφής ή υγείας και μοιράζονται αυτό που τους ταιριάζει προσωπικά, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι ασφαλές ή αποτελεσματικό για όλους.
Διαλείπουσα/Διαλειμματική νηστεία: Η διαλειμματική νηστεία (Intemittent Fasting, IF) είναι ένα δημοφιλές θέμα στο TikTok, ειδικά τον τελευταίο χρόνο, με χρήστες να μοιράζονται τις προσπάθειές τους και τα αποτελέσματα από διαφορετικά πρότυπα νηστείας. Χαρακτηριστικό της είναι η εναλλαγή μεταξύ των περιόδων νηστείας και διατροφής. Δεν προσδιορίζει ποια τρόφιμα πρέπει να τρως αλλά το χρονοδιάγραμμα των γευμάτων. Υπάρχουν διάφορες τροποποιήσεις του μοντέλου αυτού:
Είναι μια απλή στον προγραμματισμό και στην εφαρμογή της δίαιτα, η οποία σύμφωνα με μελέτες βοηθά στην απώλεια βάρους, την ευαισθησία στην ινσουλίνη, τα επιπέδα σακχάρου στο αίμα και στη μείωση παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα (πχ αρτηριακή πίεση, χοληστερόλη), κυρίως λόγω της δράσης της έναντι στο οξειδωτικό και μεταβολικό στρες και τη φλεγμονή. Ωστόσο, τα αποτελέσματά διαφέρουν για τον καθένα - για παράδειγμα σε άτομα με ιατρικές παθήσεις, με ιστορικό διατροφικών διαταραχών, σε έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες και παιδιά κάτω των 18 ετών θα πρέπει η δίαιτα να προσεγγίζεται με προσοχή ή να εφαρμόζεται με την καθοδήγηση ενός επαγγελματία υγείας.
Intuitive Eating/ Mindful eating
Τα τελευταία χρόνια αναδύονται προσεγγίσεις στη διατροφή που ενθαρρύνουν μια πιο ισορροπημένη και βιώσιμη σχέση με το φαγητό, ξεφεύγοντας από τη νοοτροπία της δίαιτας και των θερμίδων. Η διαισθητική διατροφή (intuitive eating) στοχεύει στην επανασύνδεση με τα φυσικά σήματα πείνας και πληρότητας του οργανισμού, ενώ η ενσυνείδητη διατροφή (mindful eating) δίνει έμφαση στο να είσαι παρών όταν τρως, να μην κάνεις παράλληλες ασχολίες και να παρατηρείς τα συναισθήματά σου. Από την άλλη, η διαισθητική διατροφή είναι πιο ολοκληρωμένη φιλοσοφία και συγκεντρώνει δισεκατομμύρια προβολές τα τελευταία 3 χρόνια, ενώ πολλοί φαίνεται να χρησιμοποιούν τις παραπάνω τεχνικές διατροφής για να βελτιώσουν τη σχέση τους με το φαγητό.
Οι τεχνικές διαισθητικής και ενσυνείδητης διατροφής μπορούν πραγματικά να βελτιώσουν τη σχέση σου με το φαγητό, ωστόσο θέλουν χρόνο και, ειδικά αν χρησιμοποιούνται με κυρίαρχο στόχο την απώλεια βάρους, μπορεί να μην επιφέρουν γρήγορα αποτελέσματα. Επιπλέον, μπορεί να είναι ακατάλληλες ή αναποτελεσματικές για άτομα με συγκεκριμένες ιατρικές ή και ψυχολογικές παθήσεις. Με τη βοήθεια διαιτολόγου μπορεί να γίνει κατάλληλη εκπαίδευση για την εφαρμογή διαισθητικής/ενσυνείδητης διατροφής με παράλληλη διαχείριση τυχόν προβλημάτων υγείας, ενώ μέσω του TikTok δε επωφελούνται όλοι από το να ξεκινήσουν μια τέτοια αλλαγή στον τρόπο ζωής.
Υπολογισμός/Περιορισμός θερμίδων
Η εκτίμηση και συχνά ο περιορισμός της θερμιδικής πρόσληψης με στόχο την απώλεια βάρους, είναι περιεχόμενο που βρίσκεται στις κορυφαίες προτιμήσεις των χρηστών, με δισεκατομμύρια προβολές στην εφαρμογή του TikTok και διάφορα hashtags (#calorie deficit, #calorie counting). Οι γυναίκες συνήθως συμβουλεύονται να καταναλώνουν 1.200-1.500 θερμίδες την ημέρα, ενώ οι άνδρες από 1.500 έως 1.800 θερμίδες.
Η παρακολούθηση των θερμίδων είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για τον έλεγχο του βάρους, ενώ η τακτική καταγραφή μπορεί να βοηθήσει στον καλύτερο προγραμματισμό των γευμάτων και στην εκπαίδευση στο πως η διαφορετική θερμιδική πρόσληψη επηρεάζει το σώμα, τη διάθεση και τα επίπεδα ενέργειας, ενώ μπορεί να είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της αθλητικής απόδοσης.
Από την άλλη πλευρά, ως μέθοδος εστιάζει στον αριθμό των θερμίδων και όχι στην ποιότητα της διατροφής και η συνεχής παρακολούθηση και η υπερβολική ενασχόληση με τις θερμίδες μπορεί να οδηγήσει σε μια εμμονή και κακή σχέση με το φαγητό. Μην ξεχνάς πως ο μεταβολισμός κάθε ανθρώπου είναι διαφορετικός και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, οπότε ένας μόνο αριθμός μπορεί να μην αντικατοπτρίζει τις μεταβαλλόμενες ενεργειακές απαιτήσεις ενός ατόμου. Αντίθετα, με την αυστηρή τήρηση μιας συγκεκριμένης θερμιδικής πρόσληψης, αγνοούμε τα φυσικά σημάδια πείνας και κορεσμού. Τέλος, στις περιπτώσεις απώλειας βάρους, είναι συχνό να περιορίζονται σημαντικά οι θερμίδες, για την επίτευξη πιο γρήγορων αποτελεσμάτων, κάτι που οδηγεί στη δυσκολία του ελέγχου της πείνας, σε ανεπάρκεια θρεπτικών συστατικών και άλλα προβλήματα υγείας, όπως μειωμένη οστική πυκνότητα, κόπωση ή ορμονικές ανισορροπίες.
Κετογονική δίαιτα (keto diet)
Η κετογονική δίαιτα είναι ένα διατροφικό σχήμα υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά (70-80%), μέτριας περιεκτικότητας σε πρωτεΐνες (20-25%) και χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες (5-10% ή 20-50γρ) που έχει κερδίσει σημαντική προσοχή για τα πιθανά οφέλη της, ιδιαίτερα στην απώλεια βάρους και τις νευρολογικές παθήσεις. Με τον αυστηρό περιορισμό των υδατανθράκων, το σώμα αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει ως κύριο καύσιμο το λίπος αντί της γλυκόζης για ενέργεια, τη γνωστή κέτωση. Tα σχετικά hashtags, όπως #keto, #ketodiet, #ketorecipes, κ.λπ. τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται σε πολλά βίντεο δημιουργών του TikTok που μοιράζονται το ταξίδι τους με τη συγκεκριμένη δίαιτα, παρέχουν συμβουλές, ενώ άλλοι προσπαθούν να καταρρίψουν μύθους ή να δείξουν γρήγορες συνταγές που ταιριάζουν στη δίαιτα.
Η δίαιτα keto φαίνεται να βοηθάει κυρίως στην απώλεια βάρους και στην εγκεφαλική λειτουργία, με πιθανά οφέλη και σε νευροεκφυλιστικές καταστάσεις όπως το Αλτσχάιμερ και τη νόσο Πάρκινσον, αν και χρειάζεται περισσότερη έρευνα.
Παρόλα αυτά, όσοι την ακολουθούν μπορεί να εμφανίσουν σύγχυση και ευερεθιστότητα, καθώς ο εγκέφαλος χρειάζεται υδατάνθρακες για να λειτουργήσει σωστά, κακή αναπνοή από τα κετονοσώματα, ενώ λόγω του μεγάλου περιορισμού στα τρόφιμα, υπάρχει ο κίνδυνος ορισμένων ελλείψεων σε θρεπτικά συστατικά, όπως φυτικές ίνες (με συνέπεια τη δυσκοιλιότητα), βιταμίνες και μέταλλα. Οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της κετογονικής δίαιτας δεν είναι απολύτως γνωστές. Ορισμένοι επαγγελματίες υγείας εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με πιθανούς κινδύνους που σχετίζονται με την υγεία του ήπατος, των νεφρών και την οστική πυκνότητα.
Δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων (Low carb diet)
Οι υδατάνθρακες ενοχοποιούνται συχνά ως το μακροθρεπτικό συστατικό που "παχαίνει”. Επόμενο, λοιπόν, είναι το σχετικό περιεχόμενο με συνταγές χαμηλών υδατανθράκων (όπως πίτσα με κουνουπίδι ή stir- fry λαχανικών), αλλαγές στο βάρος και μετρήσεις μετά από δίαιτα χαμηλή σε υδατάνθρακες, προκλήσεις και hacks, να μετράει δισεκατομμύρια προβολές.
Υπάρχουν δεδομένα που ισχυρίζονται ότι μια δίαιτα με μέτριο περιορισμό σε υδατάνθρακες, μπορεί να βοηθήσει στην απώλεια βάρους, στα επίπεδα των τριγλυκεριδίων, στην αύξηση της HDL (της "καλής") χοληστερόλης και σε άλλους καρδιομεταβολικούς δείκτες. Τα δεδομένα αυτά προκύπτουν εφόσον οι πρωτεΐνες και τα λίπη προέρχονται από καλές για τον οργανισμό πηγές.
Ωστόσο, οι τροφές με υδατάνθρακες (προϊόντα ολικής άλεσης, φρούτα, όσπρια, λαχανικά) είναι πλούσιες και σε φυτικές ίνες και ο μεγάλος περιορισμός τέτοιων τροφίμων μπορεί να επιβαρύνει την υγεία του πεπτικού. Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι οι δίαιτες πολύ χαμηλών υδατανθράκων μπορεί να σχετίζονται και με μειωμένη οστική πυκνότητα με την πάροδο του χρόνου και κίνδυνο οστεοπόρωσης, αυξημένη LDL (“κακή”) χοληστερόλη, πτώση της αθλητικής απόδοσης, ενώ πολλές γυναίκες εμφανίζουν και προβλήματα με την έμμηνο ρύση. Τέλος, η δραστική μείωση της πρόσληψης υδατανθράκων μπορεί να οδηγήσει σε διακυμάνσεις της διάθεσης, ευερεθιστότητα ή καταθλιπτικά συμπτώματα.
Χορτοφαγική διατροφή- Flexitarian- Veganism: Στο TikTok είναι πολύ συχνό το περιεχόμενο που αφορά τη χορτοφαγική και vegan διατροφή σε ένα ευρύ φάσμα βίντεο που παρέχουν πληροφορίες, συνταγές, συμβουλές και hacks για όσους ενδιαφέρονται να υιοθετήσουν έναν τέτοιο τρόπο ζωής. Στην εφαρμογή υπάρχουν και challenges, όπως το "30 Days of Vegan" ή το "Veganuary", όπου οι δημιουργοί των βίντεο καταγράφουν τις εμπειρίες τους με τη χορτοφαγική διατροφή και τυχόν προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Υπάρχουν πολλά hashtags όπως #vegan, #vegetarian, #plantbased, #veganrecipes με δεκάδες δις προβολές τα τελευταία χρόνια.
Η χορτοφαγική διατροφή μπορεί να έχει τόσο οφέλη για την υγεία όσο και πιθανά μειονεκτήματα, ανάλογα με τον τρόπο εφαρμογής της αλλά και τους ατομικούς παράγοντες. Μια ισορροπημένη χορτοφαγική διατροφή μπορεί να συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων ασθενειών, όπως καρδιακές παθήσεις, υπέρταση, διαβήτη τύπου 2 και ορισμένους τύπους καρκίνου. Αυτό αποδίδεται συχνά στη χαμηλότερη πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών και χοληστερόλης και στην υψηλότερη πρόσληψη φυτικών ινών και αντιοξειδωτικών. Πολλοί επίσης επιλέγουν τη χορτοφαγική διατροφή για ηθικούς και περιβαλλοντικούς λόγους, καθώς έχει γενικά χαμηλότερο αποτύπωμα άνθρακα σε σύγκριση με τις δίαιτες που βασίζονται σε ζωικά προϊόντα.
Παρόλα αυτά μια αυστηρή χορτοφαγία μπορεί να οδηγήσει ελλείψεις ορισμένων θρεπτικών συστατικών όταν δεν εφαρμόζεται με γνώση ή σωστή καθοδήγηση, να βασίζεται σε ιδιαίτερα επεξεργασμένο vegan junk food και να αποτελέσει πρόκληση σε κοινωνικές καταστάσεις και εξόδους για φαγητό λόγω των μειωμένων χορτοφαγικών επιλογών.
Hacks - Συνταγές
Το TikTok είναι γνωστό για τα viral food hacks του και ακόμα οι εναλλακτικές συνταγές και ιδέες γύρω από τα τρόφιμα συγκεντρώνουν εκατομμύρια προβολές, είτε γιατί είναι απλά διασκεδαστικές, είτε γιατί είναι πραγματικά χρήσιμες. Ακολουθούν ενδεικτικά κάποιες από τις πιο πρόσφατες δημοφιλείς τάσεις:
Προσωπικές εμπειρίες / ρουτίνες
Τι τρώω σε μια μέρα “What I eat in a day”: οι δημιουργοί παρουσιάζουν όλα όσα καταναλώνουν μέσα σε ένα 24ωρο, δίνοντας στους θεατές μια γεύση από τις καθημερινές διατροφικές τους συνήθειες με hashtags όπως #wieiad, #whatieatinaday #wieiadrealistic να συγκεντρώνουν δισεκατομμύρια. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές της τάσης αυτής, προσαρμοσμένες σε συγκεκριμένη δίαιτα, (όπως vegan, keto, μεσογειακή), με συγκεκριμένους στόχους απώλειας βάρους ή σύστασης σώματος (πχ αθλητές) ή προσαρμοσμένη σε άλλους παράγοντες, όπως την οικονομική κατάσταση (τι τρώω σε μια μέρα με προσιτές τιμές). Ορισμένοι TikTokers δίνουν έμφαση στη σχέση μεταξύ διατροφής και ψυχικής ευεξίας, ενώ ορισμένοι είναι επαγγελματίες διαιτολόγοι και συμμετέχουν στο trend με επαγγελματικές γνώσεις. Τέλος, η τάση αυτή συνδυάζεται με άλλες, όπως τη γενικότερη τάση “Μια ημέρα στη ζωή μου” ή με challenges.
Girl dinner: ο όρος «girl dinner» που έχει γίνει viral στην εφαρμογή τους τελευταίους μήνες δεν περιγράφει συγκεκριμένο γεύμα ή συνδυασμούς, αλλά το δείπνο που κάνουν άτομα που ζουν σε απαιτητικούς ρυθμούς με ελάχιστο χρόνο για προετοιμασία φαγητού. Η τάση ξεκίνησε με το να δείχνουν οι χρήστες οτιδήποτε ετοιμάζουν γρήγορα για βραδινό, αλλά στην πιο συχνή του εκδοχή είναι πιάτα με διαφορετικά σνακ.
Ρουτίνα φυσικής κατάστασης και άσκησης: οι χρήστες του TikTok παρουσιάζουν επίσης πολλές ρουτίνες φυσικής κατάστασης και άσκησης, συνδέοντας τες με έναν υγιεινό τρόπο ζωής και διατροφής. Στα TikTok βίντεο αυτά προβάλλονται τα προγράμματα άσκησης και διατροφής και συχνά η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής.
Η καθημερινότητα και οι ανάγκες διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Δεν υπάρχει πρόγραμμα διατροφής που να ταιριάζει σε όλους και η σύγκριση που συχνά συμβαίνει βλέποντας ένα τέτοιο περιεχόμενο, μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην ψυχική ή σωματική υγεία. Ακόμα, πολλοί δημιουργοί βίντεο στο TikTok δεν έχουν τις απαραίτητες γνώσεις για να προωθούν ισορροπημένα γεύματα, με αποτέλεσμα να δίνουν προτάσεις ή συμβουλές που θα πρέπει να αποφύγεις. Η τάση αυτή, βέβαια, μπορεί να προσφέρει έμπνευση για γεύματα, ενώ αν υπάρχουν αλλαγές που θέλεις ή πρέπει να κάνεις στον τρόπο ζωής σου, μπορεί να μειώσεις το στρες των αλλαγών, βλέποντας παρόμοια προγράμματα και προσαρμόζοντάς τα στις δικιές σου ανάγκες και προτιμήσεις.
Ενώ το TikTok μπορεί να αποτελέσει πηγή πολύτιμων πληροφοριών και έμπνευσης για τη διατροφή και τη δίαιτα, μπορεί επίσης να αποτελέσει πηγή παραπληροφόρησης ή να διαδώσει δίαιτες της μόδας. Η παραπλάνηση είναι πολύ εύκολο να διαδοθεί σε ένα μέσο που η δημοσίευση οποιουδήποτε περιεχομένου γίνεται τόσο εύκολα, ενώ ορισμένοι δημιουργοί και influencers προωθούν συγκεκριμένα προϊόντα ή δίαιτες λόγω χορηγίας ή συνεργασιών, οι οποίες ενδέχεται να μην αποκαλύπτονται με διαφάνεια.
Οι λανθασμένες διατροφικές συμβουλές από την άλλη, μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα υγείας, ελλείψεις θρεπτικών συστατικών ή άλλες επιπλοκές. Πολλές τάσεις, μάλιστα, φαίνεται να δίνουν προτεραιότητα στην εμφάνιση και την εικόνα του σώματος έναντι της υγείας, συμβάλλοντας στη δυσαρέσκεια του σώματος και σε πιθανές διατροφικές διαταραχές.
Εκτός από τις επικίνδυνες τάσεις, ωστόσο, η ίδια η μορφή των TikTok βίντεο με μέση διάρκεια 60 δευτερολέπτων του απλοποιεί πολύπλοκα θέματα, όπως η διατροφή και η δίαιτα, με αποτέλεσμα να μη μπορούν να αναλυθούν επαρκώς. Τέλος, ο γρήγορος ρυθμός με τον οποίο εμφανίζονται και εξαφανίζονται οι τάσεις στο TikTok μπορεί να δημιουργήσει πίεση για να δοκιμάσεις τα πάντα, το γνωστό FOMO (ο φόβος να μην μείνεις εκτός από όσα συμβαίνουν γύρω σου), οδηγώντας σε έναν συνεχή κύκλο μεταπήδησης από τη μια τάση στην άλλη χωρίς κατανόηση ή εξέταση μακροπρόθεσμων επιπτώσεων για τη σωματική και ψυχική υγεία.
Οι χρήστες θα πρέπει να κρίνουν την πληροφορία που “καταναλώνουν” και να συμβουλεύονται επαγγελματίες υγείας και πτυχιούχους διαιτολόγους για εξατομικευμένες συμβουλές και καθοδήγηση σχετικά με τις διατροφικές τους επιλογές.
Είμαστε μια ομάδα Διαιτολόγων - Διατροφολόγων και στόχος μας είναι να σε παροτρύνουμε, να σε κινητοποιήσουμε και να σε εκπαιδεύσουμε σε μια αλλαγή στάσης ζωής... Δοκίμασε!